​

هایپرکلسمی چیست؟

سطح کلسیم خون عمدتا از طریق غدد پاراتیروئید کنترل می شود. این چهار غده کوچک که در پشت غده تیروئید واقع شده اند در تنظیم میزان کلسیم خون موثرند. زمانی که بدن به کلسیم نیاز داشته باشدغدد پارتیروئید با ترشح هورمون و فرستادن سیگنال به بافت های زیر موجب افزایش سطح سرمی کلسیم می شوند:​

ارسال سیگنال به بافت استخوان جهت آزاد کردن کلسیم به خون​
به کلیه به منظور کاهش دفع کلسیم از ادرار​
به کلیه به منظور فعال سازی ویتامین D و جذب بهتر کلسیم در مسیر گوارش​

فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید و یا بیماری های مرتبط با آن می تواند در تعادل کلسیم بدن اختلال ایجاد نماید.
چنانچه سطح کلسیم بیش از حد مورد نیاز بدن باشد فرد دچار هیپر کلسمی شده است که این شرایط ممکن است با برخی اختلالات عملکردی نظیر موارد ذیل همراه است:​

کاهش سلامت استخوان​
سنگ کلیه​
عملکرد غیر طبیعی قلب و مغز​

​

کلسیم فراوان ترین و یکی از مهمترین مواد معدنی بدن است.

چرا بدن به کلسیم نیاز دارد و اگر میزان آن در بدن به بالاتر از حد لازم برسد چه خواهد شد؟

کلسیم فراوان ترین و یکی از مهمترین مواد معدنی بدن است. که برای عملکرد مناسب ماهیچه ها ، اعصاب و قلب ضروری می باشد. کلسیم برای لخته شدن خون مورد نیاز است و برای تشکیل، تراکم و حفظ استخوان ها و دندان ها بسیار مهم است. اما اگر همین عنصر ضروری، غلظتش در خون بالا رود بدن با حالتی به نام هایپر کلسیمی hypercalcemia روبرو می شود که خطراتی نیز به دنبال دارد. اما بالا بودن میزان کلسیم در روند این جریان‌ها اختلال ایجاد می‌نماید. بالا بودن میزان کلسیم در بدن دلایل مختلفی می تواند داشته باشد، اما افرادی که به برخی سرطان های خاص مبتلا هستند، بیشتر در خطر آن قرار دارند.

دلایل نیاز بدن به کلسیم شامل:​

در مسیرهای متابولیسم​
انقباض های عضلانی​
انعقاد خون​
انتقال جریان عصبی​
بررسی عملکرد پاراتیروئید​
خون‌رسانی​
استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها​
تنظیم آنزیم‌ها​
آرامش اعصاب​
انتشار هورمون‌ها​
تنظیم ضربان قلب​
عملکرد مغز​

سطح سرمی کلسیم نیز برای بررسی وضعیت بیماران مبتلا به نارسایی کلیه، پیوند کلیه و هایپرپاراتیروئیدی به کار می رود.​

​

سطوح بالای کلسیم باعث افزایش فشار خون و درنتیجه ناهنجاری های الکتریکی می شود.

علائم کلسیم بالا در خون

سطوح بالا ولی خفیف کلسیم احتمالا بدون علائم است. با این حال سطوح بالا و جدی کلسیم می تواند باعث ایجاد علائم زیر شود:
​
درد استخوان و ضعف عضلانی: هیپرکلسمی باعث آزاد شدن میزان زیادی کلسیم توسط استخوان ها و در نتیجه کمبود در آنها می شود. این فعالیت غیر طبیعی استخوان باعث ایجاد علائمی مانند درد و ضعف عضلانی خواهد شد.​

درد معده و مشکلات گوارشی: کلسیم بیش از حد بالا باعث ایجاد علائمی مانند ناراحتی معده، درد شکم، حالت تهوع، استفراغ و یبوست می شود.​

تشنگی بیش از حد و تکرر ادرار: کلسیم بیش از حد باعث افزایش فعالیت کلیه ها می شود. در نتیجه، تکرر ادرار و در نتیجه آن کم آبی و تشنگی افزایش می یابد.​

فشار خون بالا و ریتم غیر طبیعی قلب: سطوح بالای کلسیم باعث افزایش فشار خون و درنتیجه ناهنجاری های الکتریکی می شود. این ناهنجاری ها باعث تغییر ریتم قلب می شوند.​

اضطراب و افسردگی: هیپرکلسمی قابلیت تاثیر روی سلامت روان فرد را نیز دارد.​
گیجی، بی حالی و خستگی: کلسیم بیش از حد در خون با تاثیر بر مغز باعث ایجاد علائم خستگی، بی حالی و گیجی می شود.​
​

علل هایپرکلسمی​

کلسیم علاوه بر ساخت استخوان ها و دندان های قوی به انقباض ماهیچه ها و انتقال سیگنال های عصبی کمک می کند. به طور معمول، اگر کلسیم کافی در خون وجود نداشته باشد، غدد پاراتیروئید هورمونی ترشح می کنند که باعث می شود استخوان ها کلسیم را در خون آزاد کنند و دستگاه گوارش کلسیم بیشتری را جذب کنند. در نتیجه کلیه ها کلسیم کمتری دفع می کنند و ویتامید د در بدن فعال می شود که نقش مهمی در جذب کلسیم دارد. این تعادل ظریف بین مقدار کلسیم در خون و هایپرکلسمی می تواند توسط عوامل مختلفی بر هم بخورد.

هایپرکلسمی ناشی از موارد زیر است:
​

غدد پاراتیروئید بیش فعال (هیپرپاراتیروئیدیسم):

این امر شایع ترین علت هایپرکلسمی است که می تواند ناشی از یک تومور کوچک غیر سرطانی (خوش خیم) یا بزرگ شدن یک یا چند غده پاراتیروئید باشد.​

سرطان:

سرطان ریه و سرطان سینه و برخی سرطان های خون می توانند خطر ابتلا به هیپرکلسمی را افزایش دهند. گسترش سرطان (متاستاز) به استخوان ها نیز خطر افزایش کلسیم خون را افزایش می دهد.​

بیماریهای دیگر:

برخی بیماریها مانند سل و سارکوئیدوز می توانند سطح ویتامین D خون را افزایش دهند که دستگاه گوارش را در جذب و مصرف بیش از حد کلسیم تحریک می کند.​

عوامل ارثی:

اختلال ژنتیکی نادر معروف به هیپرکلسمی خانوادگی باعث افزایش کلسیم در خون می شود زیرا گیرنده های کلسیم در بدن معیوب هستند. این بیماری علائم یا عوارض هایپرکلسمی را ایجاد نمی کند!​

بی تحرکی:

افرادی که دائما در حالت نشسته یا دراز کشیده هستند، معمولا به این بیماری دچار می شوند.​

کم آبی شدید:

کم آبی بدن از علل شایع هیپرکلسمی خفیف یا گذرا است. وجود مایعات کمتر در خون باعث افزایش غلظت کلسیم می شود.​

مصرف برخی از داروها:

برخی از داروها مانند لیتیوم، که برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می شود – ممکن است ترشح هورمون پاراتیروئید را افزایش دهند.​(تست سلامت جنین در بابل)

مصرف مکمل:

مقادیر زیاد کلسیم یا مکمل های ویتامین D در طول زمان می تواند سطح کلسیم را در در خون افزایش دهد.​
​
​

عوارض هایپرکلسمی​

مصرف بیش از حد کلسیم خطرات زیر را در پی دارد:
​

پوکی استخوان:

اگر استخوان های بدن فردی همچنان کلسیم در خون آزاد کنند، آن فرد می تواند به بیماری پوکی استخوان مبتلا شود که منجر به شکستگی استخوان، انحنای ستون فقرات و کاهش قد می شود.​

افراد مبتلا به پوکی استخوان خطرات بیشتری دارند از جمله:​

شکستگی استخوان​
ناتوانی و ضعف بدنی​
از دست دادن استقلال​
بی تحرکی طولانی مدت​
انحنای ستون فقرات​
کوتاه شدن قد با گذشت زمان​

سنگ کلیه:

اگر ادرار شما حاوی مقدار زیادی کلسیم باشد ، ممکن است کریستال هایی در کلیه های شما ایجاد شود. با گذشت زمان ، کریستال ها می توانند با هم ترکیب شده و سنگ کلیه ایجاد کنند. عبور از سنگ می تواند بسیار دردناک باشد.​

نارسایی کلیه:

هایپرکلسمی شدید می تواند به کلیه ها آسیب برساند و توانایی آنها را در پاکسازی خون و دفع مایعات محدود کند.​

مشکلات سیستم عصبی:

هایپرکلسمی شدید می تواند منجر به گیجی، زوال عقل و کما شود که می تواند کشنده باشد.​

ریتم غیرطبیعی قلب (آریتمی):

هایپرکلسمی می تواند تکانه های الکتریکی تنظیم کننده ضربان قلب را تحت تاثیر قرار داده و باعث ضربان نامنظم قلب شود.​
​

تشخیص مصرف بیش از حد کلسیم​

از آنجا که مصرف بیش از حد کلسیم می تواند علائمی را ایجاد کند، ممکن است بیمار از این وضعیت اطلاعی نداشته باشد تا زمانی که آزمایشات معمول خون را بدهد. همچنین، آزمایش خون می تواند میزان هورمون پاراتیروئید بررسی کنید. برای تعیین هاپیرکسمی پزشک آزمایشات تصویربرداری از استخوان ها و ریه ها را توصیه می کند.(تست غربالگری در بابل)
​

​
درمان هایپرکلسمی​

اگر هایپرکلسمی خفیف است، پزشک به شما توصیه می کند با رژیم غذایی مناسب و جلوگیری از مصرف بیش از حد کلسیم این بیماری را درمان کنید. اما در موارد شدید، پزشک داروها و حتی جراحی را پیشنهاد می دهد.

چه دارو‌های به درمان کمک می کند؟

در برخی از موارد پزشک‌ دارو‌های زیر را تجویز و توصیه می‌کند:​

کلسی میمت‌ها (دارو‌های مقلد کلسیم )

این دسته از دارو‌ها، مقلد کلسیم در جریان خون می‌باشند و درنتیجه می‌توانند به کنترل پرکاری غدد پاراتیروئید کمک کنند.​

بیس‌فوسفونات‌ها:

دارو‌های پوکی استخوان که به صورت وریدی تزریق می‌شوند، می‌توانند به بازسازی استخوان‌های تضعیف شده در اثر هایپرکلسمی کمک کنند.​

پردنیزون:

اگر هایپرکلسمی شما در اثر مقادیر بیش‌از‌حد ویتامینD ایجاد شده‌است، استفاده‌ی کوتاه مدت ازقرص‌های استروئیدی مانند پردنیزون می‌تواند کمک کننده باشد.​

تزریق وریدی مایعات و مدرر‌ها (دیورتیک‌ها):

مقادیر بسیار بالای کلسیم در خون از جمله موارد اورژانس پزشکی محسوب می‌شود. بستری در بیمارستان برای درمان از طریق تزریق وریدی مایعات و دیورتیک‌ها به منظور کاهش بی‌درنگ و سریع سطح کلسیم و جلوگیری از آریتمی‌های قلبی و آسیب‌های عصبی ضروری می‌باشد.​(تست پاپ اسمیر در بابل)
​

تشخیص هایپرکلسمی​

آزمایش خون کلسیم:

پزشک ممکن است آزمایش خون را برای بررسی میزان کلسیم خون و هورمون پاراتیروئید انجام دهد.

هرکسی که علائم هیپرکلسمی را تجربه می کند، باید به پزشک مراجعه کند، که آزمایش خون تجویز شود و براساس نتایج، تشخیص و درمان صورت بگیرد. فرد مبتلا به هیپرکلسمی خفیف ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد و فقط پس از انجام آزمایش خون معمولی قابل تشخیص است. آزمایش خون، سطح کلسیم خون و هورمون پاراتیروئید را بررسی می کند و می تواند نشان دهد که سیستم های بدن، مانند سیستم های خون و کلیه ها چگونه کار می کنند.
​
بعد از تشخیص هیپرکلسمی، پزشک ممکن است آزمایش های دیگری را انجام دهد، مانند:​

نوار قلب برای ثبت فعالیت الکتریکی قلب​
اشعه X قفسه سینه برای بررسی سرطان ریه یا عفونت​
یک ماموگرافی برای بررسی سرطان پستان​
اسکن CT یا MRI برای بررسی ساختار و اندام بدن​
جذب تابش پرتونگاری با انرژی دوگانه، معمولاً به عنوان اسکن DEXA شناخته می شود برای سنجش تراکم استخوان​

چه آمادگی برای تست کلسیم نیاز میباشد؟​

نیاز به ناشتا بودن نیست.​
ممکن است به شما دستور داده شود که از مصرف برخی داروهای خاص مانند لیتیم ، آنتی اسیدها ، دیورتیک ها و مکمل های ویتامین D پرهیز کنید.​
مصرف داروهای ادراری تیازید شایع ترین دلیل دارویی ناشی برای بالا بودن سطح کلسیم است. مصرف لیتیوم یا تاموکسیفن نیز ممکن است سطح کلسیم فرد را افزایش دهد. به همین دلیل در صورت مصرف این گونه از داروها در زمان نمونه گیری باید دارو مصرف نشود.

تست‌ها و تشخیص این بیماری به چه صورت است؟

به علت اینکه علائم و نشانه‌های هایپرکلسمی-درصورت وجود- بسیار اندک می‌باشد، شما به این اختلال پی‌نخواهید برد مگر اینکه در آزمایش‌های روتین خون، سطح کلسیم خون شما را بالاتر از حد نرمال ملاحظه شود. آزمایش‌های خون می‌تواند سطح بالای هورمون‌های پاراتیروئید را در خون شما مشخص کند که این امر دلالت بر پرکاری غدد پاراتیروئید (هایپرپاراتیروئیدیسم) دارد. برای تشخیص اینکه علت هایپرکلسمی موارد دیگری از قبیل سرطان یا سارکوئیدوس می‌باشد، پزشک شما تصویر‌برداری از ریه و استخوان‌ها را به شما توصیه‌ خواهد‌کرد.

به روزرسانی : 20 اردیبهشت ۱۴۰۱

بازنشر از سایت آزمایشگاه صبا بابل

​